VÂSIL B. ATA : Mutezile fırkasının başı, Vâsıl b. Ata´dır. Vâsıl b. Ata, Hasan-ı Basri´nin ilmî sohbetlerinde hazır bulunurdu. Bir gün, daha sonra asırlar boyu insanların zihnini meşgul eden -Büyük günah işleyenin durumu- meselesi ortaya çıktı. Vâsıl b. Ata, Hasan-ı Basri´ye muhalefet ederek, «Ben, büyük günah işleyenin, kesinlikle mümin olmadığını, müminlikle kâfirlik arasında bir derecede «Elmenziletu beynel menzileteyn» bulunduğunu yani fasık olduğunu söylüyorum.» dedi.. Buna göre, büyük günah işleyen kimse, yani fasık, ölmeden önce tevbe ederse, tekrar iman makamına dönecek ve mü'min olarak ölecektir. Tevbe etmeden önce ölürse, iman derecesinden daha aşağı, küfür derecesinden daha yüksek olan fısk, tamamen küfre dönüşecek ve kafir olarak ölecektir.
Ve Hasan-ı Basrî´nin meclisinden ayrıldı, camide kendisine başka bir meclis kurdu.Hasan el-Basri ise, böyle bir kimsenin münafık olduğunu söylemiştir.
ZEMAHŞERİ:
Fıkhi açıdan Ehl-i Sünnet'in Hanefi mezhebinde olmasına rağmen itîkâd bakımından Mu'tezilidir. Ama ölürken Mu'tezile'den dönüp tövbe ettiği de söylenmektedir. Ancak tefsirinde açık ve kapalı olarak Mu'tezile itîkâdına yer verdiği görülür.
DIRÂR B. AMR
EBÛ BEKİR EL-ESAMEBÛ ALİ EL-CÜBBÂÎ
EBÛ MÜSLİM EL-İSFAHÂNÎ
KĀDÎ ABDÜLCEBBÂR
EBU HUZEYL